Enkele weken geleden besloot Jan Carpentier om te stoppen. Hij is 79, en 22 jaar actief bij Auxilia. In totaal zal hij zo’n 40 leerlingen ondersteund hebben. “Ik begon er de laatste tijd wat tegenop te zien,” geeft hij toe, “dat komt door mijn leeftijd, maar ik heb hard getwijfeld want ik ga het ook missen.”

Tot aan zijn pensioen was Jan leraar Nederlands, Engels en godsdienst in het middelbaar onderwijs. Daarna was er tijd om eens iets anders te gaan doen. Nu ja, echt heel anders werd het niet. Lerarenbloed kruipt blijkbaar waar het niet gaan kan én gaat generaties mee.

Zo’n begeleiding, daar heb je allebei iets aan

Jeanne Bogaert (°1915), de moeder van Jan, was ook lerares. Niet zo lang, want vrouwen in het katholiek onderwijs moesten destijds stoppen met lesgeven wanneer ze gingen trouwen. Jeanne vond als vrijwilliger bij Auxilia een goede manier om haar roeping toch verder te zetten. Het moet omstreeks 1950 zijn geweest. Auxilia hielp toen vooral kinderen met een beperking en lesgeven gebeurde per correspondentie.

Op het moment dat de pas gepensioneerde Jan zich afvraagt wat hij zou gaan doen met zijn tijd, herinnert hij zich hoe hij als kind ooit mee op bezoek ging bij de Auxilia-leerling van zijn moeder in Aalst. “Dat is me altijd bijgebleven”, vertelt hij. “Mijn moeder gaf schriftelijk les aan een 17-jarig meisje met een licht mentale beperking. Ze hadden elkaar nog nooit ontmoet. Moeder stuurde opgaven per post, ontving de antwoorden en stuurde de verbetering weer terug. Je zou denken dat het een onpersoonlijke relatie was, maar dat was het niet. Het was een levendige wekelijkse correspondentie waarin naast de lessen en taken, ook persoonlijke teksten over-en-weer gingen. Er ontstond een soort vriendschap. Moeder vertelde nooit details, maar ik weet wel dat ze zich er goed bij voelde. Toen ik mee op bezoek mocht bij het gezin, voelde het ook alsof ze elkaar al lang kenden. Ik merkte dat ze allebei iets aan elkaar hadden.”

Een wereldreis

Door die herinneringen aan zijn moeder besloot Jan om zich ook als vrijwilliger bij Auxilia op te geven. Terwijl hij me met enthousiasme vertelt over zijn leerlingen met Turkse, Iraanse, Tsjetsjeense, Poolse, Chinese en Afrikaanse roots, bedenk ik dat hij in die 22 jaar eigenlijk een wereldreis heeft gemaakt.

Ik vraag hem naar zijn meest trotse ervaring. Het lijkt bijna alsof hij de vraag verwachtte, zo snel volgt zijn antwoord.

“Er was een leerlinge van een jaar of veertien, die zei elke keer ‘Meneer Jan, ik ben zó moe!’ Wat doe ik daarmee, dacht ik, en ik waagde een gokje. ‘Weet je wel hoe moe ík ben?’ vroeg ik haar. ‘Ik ben zo moe dat ik maar eens naar huis ga.’ En ik vertrok. ’s Avonds kreeg ik telefoon. ‘Meneer Jan, je kan me toch niet in de steek laten!’

‘Wel,’ zei ik, ‘dan gaan we vanaf nu heel hard werken’. Mijn methode bleek succesvol want mijn leerlinge ontpopte zich toen tot een harde werkster. Ik kwam haar veel later nog eens tegen, toen vertelde ze me dat ze een prijs voor Nederlands had gewonnen. Ik ben bij haar thuis uitgenodigd, en haar familie kwam ook bij mij op een feestje. Af en toe kom ik haar nog tegen, en het maakt me nog steeds trots dat ik iets heb bijgedragen aan haar groei.”

Aandacht, aandacht

Jan vertelt ook over moeilijke momenten. Wanneer ouders een begeleiding stopzetten omdat ze verhuisden bijvoorbeeld. “Net wanneer we een vertrouwensband begonnen op te bouwen en er vooruitgang zichtbaar werd, verdween de leerling uit mijn leven en wist ik niet hoe het verder zou gaan. Dat was heel pijnlijk.”

Hij heeft doorheen al die jaren veel persoonlijke, soms schokkende verhalen gehoord. “Ik vroeg mijn leerlingen nooit uit, dat mag je niet doen. Maar als je je openstelt ontstaat er vaak een vertrouwensband en komen de verhalen vanzelf. Je moet daar heel zorgvuldig mee omgaan.”

“Bij de meeste leerlingen was er na een tijd zichtbaar vooruitgang op het rapport. Maar wat vooral deugd deed bij dit werk, is mensen aandacht kunnen geven.”

En die menselijke aandacht is precies waar we Jan en Jeanne en al onze vrijwilligers zo dankbaar voor zijn.